UNIA EUROPEJSKA - OGÓLNIE

to wspólnota gospodarcza i polityczna zrzeszająca 28 państw europejskich. Powstała ona na mocy traktatu z  Maastricht podpisanego 7 lutego 1992 r., który połączył dotychczas istniejące organizacje: 

 Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG),

 Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS),

 Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM).

   Początkowo ściślejsza współpraca gospodarcza obejmowała tylko sześć krajów Europy: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Od tego czasu udało się utworzyć ogromny jednolity rynek, który nieustannie się rozwija, umożliwiając  Europejczykom wykorzystanie w pełni jego możliwości.

Trzy filary Unii Europejskiej:

Filar I - Wspólnota Europejska (unia gospodarcza i celna) - wspólny rynek, wspólna polityka rolna i strukturalna, unia walutowa i rozwój regionów;

Filar II - Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (unia polityczna) - UE w stosunkach zewnętrznych występuje jako jeden podmiot;

Filar III - Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych (unia policyjno-sądownicza) - wspólne rozwiązywanie problemów imigracji, przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i patologii społecznej.

Filary te zostały uchwalone traktatem z Maastricht, a zniesione w 2009 r. po wejściu w życie traktatu lizbońskiego.

Kolejność przystąpienia państw Europy do Unii:

1957 r. - Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg - państwa założyciele;

1973 r. - Dania, Irlandia oraz Wielka Brytania;

1981 r. - Grecja;

1986 r. - Hiszpania i Portugalia;

1995 r. - Austria, Finlandia oraz Szwecja;

2004 r. - Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry;

2007 r. - Bułgaria i Rumunia;

2013 r. - Chorwacja.

 Symbole Unii Europejskiej:

˜  Motto UE "In varietate concordia" (w tłumaczeniu polskim Jedność w różnorodności lub Zjednoczeni w różnorodności) - ogłoszone zostało na sesji Parlamentu Europejskiego 4 maja 2000 r.;

Rada Europy już od 1955 r. posługuje się flagą, której projekt powstał z inspiracji chrześcijańskiej. Flaga UE przedstawia krąg 12 gwiazd w miejscu godzin na lazurowym tle tarczy zegara. Nawiązuje to do objawień Najświętszej Maryi Panny na Rue du Bac w Paryżu. Symbolika flagi ma też szerszy, pozareligijny charakter – 12 gwiazd symbolizuje gwarancję pełni, jaką jest zjednoczona Europa, a także 12 godzin, miesięcy, znaków zodiaku i 12 apostołów. Gwiazdy świecące na gwiaździstym niebie mogą symbolizować jej ludy, a zamknięty krąg – ich jedność.

˜ Dzień Unii Europejskiej obchodzony 9 maja, kiedy w 1950 r.ku minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman wygłosił swą przemowę na temat zjednoczenia kontynentu europejskiego;

˜ Hymn UE, którym jest aranżacja Herberta von Karajana „Ody do radości” z IV części IX symfonii Ludwika van Beethovena. Uznany został przez Radę Europy w 1972 r.;

˜ Paszport europejski koloru burgundzkiego wina, na którym widnieje nazwa państwa wydającego dokument, a pod nim napis "Unia Europejska";

˜ EURO –wspólna moneta. 30 czerwca 1998 r. szefowie 15 krajów Unii Europejskiej zainaugurowali działalność Europejskiego Banku Centralnego, który od 1 stycznia 1999 zarządza europejską walutą - euro.

  Domena internetowa .eu uruchomiona została w grudniu 2005 r.;

Maskotka UE - to Syriusz - najjaśniejsza gwiazda na niebie.

˜           

TWÓRCY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Konrad Adenauer (1876 –1967) - niemiecki mąż stanu, pierwszy kanclerz RFN i jednocześnie minister spraw zagranicznych po II wojnie światowej. Współtwórca idei zjednoczonej Europy, wielki rzecznik powojennego pojednania Niemiec i Francji.

  Winston Churchill (1874 – 1965) - premier Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej, jeden z liderów koalicji antyhitlerowskiej. W czasie słynnego przemówienia z Zurychu w 1946 roku mówiąc o powojennym podziale kontynentu jako pierwszy użył terminu "Żelazna kurtyna". Wzywał do powołania Stanów Zjednoczonych Europy, pojednanie i pokoju.

Jacques Lucien Delores (ur. 1925) - polityk francuski, poseł do Parlamentu Europejskiego, przewodniczący Komisji Ekonomicznej i Walutowej (od 1979 r.) oraz w latach 1985 - 1995 przewodniczący Komisji Europejskiej. Wzmocnił jej rolę i był jednym z twórców idei ścisłej integracji Europy, współpracy gospodarczej i walutowej.

Alcide de Gasperi (1881 – 1954) - polityk włoski i premier Włoch w latach 1945-53. Był on współautorem i realizatorem koncepcji integracji europejskiej. Zainicjował utworzenie w 1949 roku Rady Europy i w 1951 Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

 Charles de Gaulle (1890 – 1970) - prezydent Francji w latach 1959-69. Francuski bohater narodowy, zwolennik Europy ojczyzn i ograniczania roli Stanów Zjednoczonych na kontynencie.  Doprowadził do wstąpienia Francji do struktur wojskowych NATO w 1966 r.

Jean Monnet - jeden z "Ojców założycieli" zjednoczonej Europy. Współautor koncepcji powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Pierwszy przewodniczący jej organu wykonawczego - Wysokiej Władzy.

 Robert Schuman (1886 – 1963) - minister spraw zagranicznych Francji w latach 1948-52. Jedna z kluczowych postaci w historii zjednoczonej Europy. Zasłynął on jako rzecznik pojednania francusko – niemieckiego i idei integracji europejskiej. Był współtwórcą idei powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Od połowy lat pięćdziesiątych skoncentrował się na pracy w Parlamencie Europejskim w Strasburgu.

 Paul Henri Spaak (1899 – 1972) - premier Belgii, współtwórca i przewodniczący Zgromadzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali oraz Sekretarzem Generalnym NATO i prezydentem Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej.  Opowiadał się za ideą zjednoczenia Europy oraz włączeniem Wielkiej Brytanii do procesu integracyjnego.

 INSTYTUCJE  UNII  EUROPEJSKIEJ

Rada Europejska - instytucja nadrzędna wobec wszystkich innych organów UE. W jej skład wchodzą szefowie państw i rządów oraz towarzyszący im ministrowie spraw zagranicznych państw członków oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Do zadań Rady należy inspirowanie polityki UE, stwarzanie warunków dla rozwiązania najtrudniejszych kwestii i podejmowanie kierunkowych decyzji.  Rada Europejska zbiera się co najmniej dwa razy w roku, pod przewodnictwem kraju, który aktualnie przewodniczy Radzie UE.

Rada Unii Europejskiej - organ decyzyjny UE, który składa się z ministrów (w zależności od tematu obrad) reprezentujących poszczególne państwa członkowskie. Rada UE koordynuje ogólną politykę gospodarczą, rozpatruje i uchwala wszelkiego rodzaju akty prawne wewnątrz wspólnoty, a także zawiera umowy międzynarodowe w porozumieniu z Parlamentem UE. Bierze także udział w tworzeniu wspólnej polityki zagranicznej i zapewnianiu bezpieczeństwa. Współpracuje z in. organami w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Posiedzenia Rady UE zwołuje zasadniczo i kieruje nimi jej przewodniczący, którego funkcję  pełnią kolejno przedstawiciele wszystkich państw (po 6 miesięcy).

Komisja Europejska - organ o charakterze wykonawczym spełniąjacym funkcje zbliżone do rządów państw członkowskich. W jej skład wchodzi 28 komisarzy (po jednym z każdego kraju), którzy działają w interesie UE i odpowiadają za jedną z dziedzin polityki. Spotykają się raz w tygodniu na posiedzeniach tajnych. Zadania Komisji: kierowanie bieżącą działalnością UE, przygotowywanie projektów aktów prawnych, nadzoruje przestrzeganie prawa unijnego i reprezentuje UE na arenie międzynarodowej.

Parlament Europejski - organ pełniący funkcję opiniodawczo - doradczą, prawodawczą i kontrolną. W kadencji z 2009 roku liczy on 736 posłów wybranych w wyborach bezpośrednich, wśród których jest 50 przedstawicieli państwa polskiego. Posłowie nie są zorganizowani w grupy narodowościowe, ale we frakcje polityczne. Pracują w 20 stałych komisjach parlamentarnych. Kompetencje parlamentu to: uczestnictwo w tworzeniu prawa unijnego i uchwalaniu budżetu, kontrola Komisji Europejskiej i wykonania budżetu unijnego, powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich.

Trybunał Sprawiedliwości organ Unii Europejskiej pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego, administracyjnego. Jako sąd międzynarodowy rozstrzyga wszelkie spory pojawiające się przy realizacji traktatów i dotyczą naruszenia prawa europejskiego. Jako sąd konstytucyjny kontroluje legalność aktów prawnych przyjmowanych przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej oraz dokonuje m.in. interpretacji traktatów, wykładni prawa europejskiego. Spory między Wspólnotami a funkcjonariuszami Unii Europejskiej rozstrzyga w ramach funkcji sądu administracyjnego. Trybunał Sprawiedliwości jest także instancją odwoławczą od decyzji Komisji.

Trybunał Obrachunkowy -nazywany też Europejskim Trybunałem Rewidentów Księgowych lub Trybunałem Rewizyjnym, instytucja Wspólnot Europejskich kontrolująca ich finansową politykę, dochody i wydatki. Funkcje swe spełnia wraz z Parlamentem Europejskim i Radą Unii Europejskiej, organami odpowiedzialnymi za kwestie budżetowe. To one decydują zarazem o jego składzie personalnym, mianując 15 rewidentów na 6 lat. Działa w Luksemburgu od 1975 na mocy układu, który wszedł w życie od 1 VI 1977.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - organ wspólny dla Wspólnoty Europejskiej i EURATOM-u (Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej). Składa się z przedstawicieli rozmaitych społeczności i środowisk Wspólnot. Wydaje opinie z własnej inicjatywy dla Rady i Komisji, a także obligatoryjnie, gdy taki wymóg przewidują postanowienia traktatu. Pominięcie konsultacji w ostatnim przypadku stanowi uchybienie proceduralne i może stanowić podstawę do zaskarżenia decyzji do Trybunału Sprawiedliwości

Komitet Regionów instytucja Wspólnoty Europejskiej powołana traktatem o Unii Europejskiej, działa od 1994. Reprezentuje ponad 200 regionów europejskich, zasiada w nim 222 przedstawicieli tychże regionów i samorządów lokalnych. Jako organ doradczy opiniuje decyzje Rady Europejskiej oraz Komisji Europejskiej dotyczącej polityki regionalnej oraz konkretnych regionów, współpracuje z funduszami strukturalnymi, m.in. Europejskim Funduszem Socjalnym, Funduszem Kohezyjnym. Jego rola może wzrastać w miarę rozwoju regionów.

Komitet Stałych Przedstawicieli Odpowiada za przygotowanie prac Rady Unii Europejskiej. Zajmuje się wypracowywaniem zgodnego stanowiska państw członkowskich w sprawie propozycji Komisji Europejskiej, zanim to jeszcze zostaną wpisane do porządku obrad Rady Unii.