Środki finansowe Unii Europejskiej

   Fundusze UE gromadzone są przez państwa członkowskie i  przekazywane do unijnego budżetu. Finanse wspólnoty uzależnione są od poziomu gospodarczego państw członkowskich. Oznacza to, że kraje bogatsze wpłacają do budżetu UE więcej niż biedniejsze, mimo to nie otrzymują więcej dotacji unijnych. Przykładowo, Polska należy do tych krajów, które wpłacają o wiele mniej, niż otrzymują od Unii Europejskiej.

  W 2007 roku do Polski trafiło 7,8 miliarda euro (7,4% wszystkich unijnych wydatków). Po zapłaceniu składki, „na czysto” Polska zarobiła około 5,1 miliarda euro. Inaczej mówiąc suma, którą wpłacamy do budżetu Unii stanowi tylko ¼ tego, co otrzymujemy. Szacuje się, iż w latach 2007-2013 Polska otrzyma od Unii Europejskiej w sumie 87 miliardów euro, a do budżetu odda 22 miliardy euro, co oznacza, iż „na czysto” otrzyma około 65 miliardów euro. To zdecydowanie najwięcej ze wszystkich krajów członkowskich.

Środki budżetu UE pochodzą głównie z trzech źródeł:

z ceł towarów importowanych z państw, które nie są członkami Unii;

z dochodów VAT (określony % VAT pochodzący z każdego kraju - członka UE);

ze środków uzależnionych od dochodu narodowego państw członkowskich (każde państwo płaci 0,73% swojego Produktu Narodowego Brutto);

Budżet unijny zasilają również:

podatki od wynagrodzeń pracowników instytucji UE;

składki wpłacane przez państwa spoza UE do niektórych programów unijnych;

kary finansowe nakładane na przedsiębiorstwa za łamanie prawa konkurencji i innych przepisów.

 W latach 2007-2013 Unia zebrane środki przeznaczyła:

na politykę spójności zwiększającą rozwój infrastruktury, konkurencyjność regionów najbiedniejszych i zatrudnienie oraz współpracę terytorialną UE (44,2% budżetu);

realizację wspólnej polityki rolnej (w tym na ochronę środowiska, rybactwo i rybołówstwo 43% dochodów);

koszty zatrudnienia personelu i utrzymania budynków wszystkich instytucji UE (5,9% budżetu);

finansowanie UE na arenie międzynarodowej (5,7% środków);

wsparcie kultury, walki z terroryzmem i nielegalną imigracją oraz wydatki w ramach kategorii „Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość" (1,2%).

  Obszar UE podzielony jest na tzw. NUTS-y (Nomenklatura Jednostek Statystyki Terytorialnej), czyli obszary, których wytypowanie i nazwanie ułatwia wybór regionów, które potrzebują wsparcia. Istnieje  pięć poziomów tej klasyfikacji. Pierwszy grupuje województwa - (w Polsce 6), drugi makroregiony (w RP -16), trzeci podregiony (kilka powiatów - w RP 45), czwarty powiaty i miasta na prawach powiatu (w Polsce 379), piaty gminy (w RP 2489). Ten podział pozwala na określenie terenów potrzebujących wsparcia oraz służy porównaniu różnych danych np. poziomu życia.

Źródło: http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Strony/czymsafundusze.aspx

 Rodzaje funduszy Unii Europejskiej:

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego regiony, a dokładniej wyrównuje różnice w stosunku do regionów bogatszych, lepiej rozwiniętych. EFRR finansuje:

programy unijne, które mają na celu pomoc opóźnionym w rozwoju regionom w dziedzinie inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego i zatrudnienia,

działalność małych i średnich przedsiębiorstw,

rentowne inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia,

rozwój infrastruktury,

rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury,

ochronę stanu środowiska,

rozwój społeczeństwa informacyjnego.

 Europejski Fundusz Społeczny został stworzony po to, aby poprawić jakość i dostępność miejsc pracy i możliwości zatrudnienia w Unii Europejskiej.

EFS zajmuje się:

promocją aktywnej polityki rynku pracy mającą na celu przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu,

przeciwdziałaniem zjawisku wykluczenia społecznego,

kształceniem ustawicznym,

doskonaleniem kadr gospodarki,

rozwojem przedsiębiorczości,

zwiększeniem dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy;

 Fundusz Spójności wspiera dwa sektory: środowisko i transport (Polska najwięcej środków otrzymała z tego funduszu). Głównymi odbiorcami pomocy w ramach FS są samorządy, tworzone przez nie związki gmin lub inne podmioty publiczne, np. przedsiębiorstwa komunalne będące własnością gminy.

Fundusz Spójności wspiera:

poprawę jakości wód powierzchniowych,

polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do picia,

racjonalizację gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi,

poprawę jakości powietrza,

zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego,

zapewnienie spójności sieci komunikacyjnej kraju i  regionów z innymi krajami Europy,

rozwój bezpiecznej infrastruktury drogowej.

FS jest instrumentem polityki strukturalnej UE, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z niego otrzymują kraje, a nie regiony, tak jak to jest w przypadku EFS i EFRR. Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których Produkt Narodowy Brutto  na jednego mieszkańca jest niższy niż 90 proc. średniej w państwach UE.

  Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i Europejski Fundusz Rybacki świadczy pomoc finansową związaną z prowadzeniem Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, nie zaś polityki regionalnej.

 Inicjatywy Unii Europejskiej:

 JASPERS – oferuje wsparcie wykonawcom dużych projektów indywidualnych o wartości szacunkowej co najmniej 25 mln euro w sektorze środowiska oraz 50 mln. euro w innych sektorach infrastrukturalnych, które zostaną zgłoszone przez instytucję zarządzającą programem operacyjnym. Przedmiotem wsparcia jest również pomoc doradcza w celu przygotowanie projektów do realizacji np. weryfikacja dokumentacji oraz analizy wybranych problemów.;

JESSICA – to przedsięwzięcie Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Banku Rozwoju Rady Europy, które wspiera inwestycje służące zapewnieniu zrównoważonego rozwoju w miastach. Inicjatywa JESSICA przewiduje stworzenie specjalnych funduszy rozwoju miast lub funduszy powierniczych, zasilonych środkami strukturalnymi, których zadaniem będzie wspieranie, projektów realizowanych w ramach zintegrowanych planów rozwoju miejskiego. Wykonawcy mają dostęp do instrumentów finansowych: korzystnych kredytów, środków kapitałowych lub gwarancji często koniecznych do realizacji projektów, ale nie będą mieli możliwości pozyskania dotacji;

JEREMIE – to  inicjatywa mająca na celu poprawę wykorzystania oraz zwiększenie efektywności środków przeznaczanych na wsparcie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w ramach funduszy strukturalnych. Pozwala ona na skorzystanie z wiedzy i doświadczenia Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego przy opracowywaniu programów operacyjnych za pomocą odnawialnych instrumentów finansowych,a następnie wdrażanie uzgodnionych instrumentów w ramach inicjatywy. JEREMIE  ułatwia dostęp do  funduszy wsparcia rozwoju małych średnich firm, a także mikroprzedsiębiorstw w regionach.